روش های مبارزه با علف های هرز
فهرست مطالب
روش های مبارزه با علف های هرز
کشاورزان باید با شناختی که از علف های هرز مزارع خود دارند؛ نسبت به مقابله با آن‌ها (به همراه مشورت از کارشناسان) تا اندازه ممکن، به خاطر منافع اقتصادی خود و جلوگیری از زیان‌های وارد شده از علف هرز، با هر روشی که برای آن‌ها امکان‌پذیر است به این کار مبادرت نمایند، که در غیر این صورت باعث خسارت میشود.علفهرز به عنوان مشکلی برای کشاورزی است و می‌توان گفت بخش جدا نشدنی از طبیعت و چرخه حیات است که در مزارع کشت شده، میهمان ناخوانده محسوب میشود، اما در مراتع و چراگاه، ماده اولیه تغذیه حیوانات است. هر گیاه ناخواسته در مزرعه به عنوان علف هرز شناخته میشود، به عنوان مثال بوته‌‌ی جو در مزرعه گندم، علفهرز اتلاق میشود و باید برای حذف آن اقداماتی اجرا کرد. علف هرز رقیب سرسختی برای محصولات گیاهی است و در همه فاکتورهای رشد مثل آب، مواد غذایی، نور، هوا و محل رشد با گیاه اصلی شریک و می‌توان گفت رقیب هستند. در بسیاری از موارد دیده شده حمله یک علف هرز به یک مزرعه، تمامی محصولات را از بین برده است. ضرورت انتخاب روش مبارزه براساس شناخت علف هرز است، بنابراین داشتن اطلاعات اولیه از ویژگی‌های علف هرز ضروری است.
طبقه‌بندی علفهرز
1- براساس ظاهر: بر اساس تک لپه یا دو لپه بودن و پهنک برگ (پهن برگ و باریک برگ)
2- بر اساس طول عمر: ( یکساله، دو ساله و چند ساله یا دایمی)
3- بر اساس محیط زندگی: (مثل علف‌های هرز آبزی، مراتع و جنگل‌ها، علف‌های هرز شوری دوست، سایه دوست، اپی‌فیت و پارازیت)
4- بر اساس روش تکثیر: بذر، ریزوم، غده و پیاز. با شناخت چگونگی تکثیر و اثرات زیان آورشان، باید با هر روش ممکن با آن‌ها مقابله کرد.
مدیریت علف‌های هرز
با فرا رسیدن زمان کشت محصولات مختلف در کشور، کشاورزان در هر منطقه جغرافیایی، متناسب با امکانات قابل دسترس، باید آسان‌ترین و کم هزینه‌ترین روش را به کار گیرند.به طور کلی این روش ها به دو صورت فیزیکی و شیمیایی هستند.پیشگیری از عوامل ورود تکثیرکننده علف هرز :بیشتر کشاورزان توجه ندارند که بذر محصولات آلوده به علف هرز، ورود دام به مزارع برای چرای بقایای گیاهی و حتی آب آبیاری که از مسیرهای دور انتقال می‌یابد، می‌تواند باعث آلودگی مزارع به علف هرز شود. انتقال بذر هضم نشده علف هرز در مدفوع دام یا پرندگان وحشی، انتقال ریزوم و یا ساقه‌های ریشه دهنده برخی از گیاهان توسط ادوات کشاورزی از یک مزرعه به مزرعه دیگر را می‌توان جلوگیری کرد. بوجاری محصولاتی از قبیل؛ غلات و حبوبات، روشی پیشگیرانه در انتقال بذر علف هرز است.
فروشگاه بازار نشا
جهت خرید و مشاهده تمامی محصولات بازار نشا می توانید روی دکمه زیر کلیک کنید
میرم به فروشگاه
توجه
روش‌های فیزیکی مبارزه با علف هرز
وجین‌کردن دستی:
از قدیمی‌ترین روش مبارزه با علف هرز است که با ادواتی ساده مثل؛ داس، بیل، بیلچه و فوکا، بیشتر علف‌های هرز از بین می‌رود.این روش از موثرترین روش کنترل علف‌های هرز یکساله است و تاثیر کمی بر محیط زیست دارد اما به دلیل هزینه بالا و مشکل تامین کارگر، برای سطح وسیع قابل استفاده نیست و بیشتر مناسب کشاورزانی است که زمین کوچکی دارند و یا محصولی می‌کارند که روش دیگری برای کنترل علف هرز وجود ندارد.
دستگاه وجین‌کار:
اصولا دستگاه وجین‌کار دو نوع هستند: چرخشی و کششی. نوع چرخشی یا دوار آن نمی‌تواند علف هرز رشد یافته را از بین ببرند، بایستی در شروع رویش علف‌های هرز به کار بگیرید. انواعی از که بیشتر در ایران به کار می‌رود برای بین درختان باغات و یا زراعت هایی با فاصله زیاد مثل ذرت، توتون و بادام زمینی استفاده میشود. البته انواعی از این دستگاه هم وجود دارد که در زراعت‌هایی با فاصله کمتر مثل سویا و لوبیا کاربرد دارد.حالا کولتیواتور زدن به شکلی موثر جایگزین وجین کردن گذشته شده.
ماشین وجین‌کار کششی:
این ماشین روی زمین کشیده میشود و تیغه‌های آن سطح خاک (حدود 5 سانتی متر) را می‌تراشد.
اجرای شخم و دیسک:
در بیشتر مناطق، کشاورزان قبل از اقدام به کشت، یک یا دو نوبت زمین را آبیاری می‌کنند و تا بذر علفهرز جوانه بزند. بلافاصله با سبز شدن بذر و دو یا چهار برگه شدن آن‌ها، سطح مزرعه را با شخم و یا دیسک، زیر و رو می‌کنند و به این روش بسیاری از بوته‌های علف هرز را از بین می‌روند.
شخم را در دو حالت می‌توان انجام داد:
شخم مرطوب:
شخم در زمینی که رطوبت کافی برای جوانه زدن علف هرز داشته باشد، علف‌های هرز را کاهش می‌دهد. در شرایطی که رطوبت کافی برای جوانه‌زنی علف‌های هرز باشد، مقدار زیادی از بذور که در خاک هست جوانه می‌زند و با انجام شخم دوم یا دیسک زدن از بین می‌روند و به این صورت ذخیره بذر در خاک کاهش می‌یابد.البته شخم مرطوب تاثیر چندانی در کاهش علف هرز دائمی ندارد و ممکن است باعث افزایش جمعیت و گستردش آلودگی آن‌ها هم شود، چون شخم، اندام‌های زیرزمینی علفهرز را قطعه قطعه کرده و در سطح مزرعه پخش می‌کند. برای از بین بردن علفهرز دائمی در زمین مرطوب، چندین شخم متوالی نیاز لازم می‌باشد. معمولا توصیه میشود شخم‌های متوالی از عمق زیاد شروع و هر بار حدود 5 سانتی‌متر کم شود تا بذر کمتر به سطح خاک بیاید.قبل از پیدایش علف‌کش‌ها، گاهی اوقات یک مزرعه تا پنج بار هم شخم می‌خورد تا علف‌های هرزی مانند کنگر وحشی یا قیاق ریشه‌کن شود.امروزه استفاده از شخم‌های متوالی توصیه نمی‌شود، چون برای فیزیک خاک مضر بوده و از نظر اقتصادی نیز به صرفه نیست.
شخم خشک:
جمعیت علف‌های هرز دائمی را می‌توانید با شخم خشک کاهش دهید. این موضوع در کشور ما که در اغلب نقاط در تابستان هوا گرم وخشک است امکان‌پذیر است.در اراضی خشک، شخم با گاو‌آهن برگردان‌دار بخصوص در فصل گرما و بعد از برداشت غلات یا در دوره آیش، باعث میشود تا اندام‌های زیرزمینی گیاه مثل ( ریزوم یا ریشه دایمی ) قطع شود و به سطح خاک آورده شود. تابش آفتاب و خشکی هوا بسیاری از این اندام‌های رویشی را خشک می‌کند و از بین می‌برد، چون اگر رطوبت اندام‌های زیرزمینی به کمتر از 15 درصد برسد دیگر قادر به جوانه‌زنی نخواهند بود.
درو کردن:
درو کردن علفهرز در کشور ما بخصوص در نواحی کم باران، چندان معمول نیست و بیشتر در مورد علف‌های هرزی صدق می‌کند که برای تغذیه دام مناسب است، مثل قیاق، سوروف و انواع مشابه. هدف از درو، غالبا حفظ پوشش گیاهی و در عین حال سرکوب علف‌های هرز است.
درو کردن در دو مورد خیلی پیشنهاد میشود:
یکی در اراضی شیب‌دار که لازم است برای جلوگیری از فرسایش، پوشش گیاهی حفظ شود و دیگری در باغات. در هر دو حال، بیشتر برای کنترل علف‌های هرز بلند قد رایج است و برای کنترل علفهرز کوتاه قد یا خوابیده تاثیر کمتری دارد ، چون درو کردن سطح خاک مشکل است.بهترین زمان درو کردن، هنگامی است که ذخیره گیاه در حداقل باشد. برای بیشتر علفهرز این زمان در فاصله کامل شدن رشد رویشی و ظهور گل‌ها در اواخر بهار است. درو کردن ممکن است توسط داس یا ماشین‌هایی که شبیه به ماشین برداشت یونجه (موور Mower ) یا شبیه ماشین چمن‌زن است انجام شود.
سوزاندن :
برای حفظ اکوسیستم، هوموس و جانداران زنده در خاک، آتش زدن بقایای زراعی توصیه نمی‌شود. اما در مواردی مانند کناره جاده ها و حاشیه نهرهای مسیر حرکت آب، کنترل لکه های سس در مزارع یونجه به خصوص اگر دستگاه شعله افکن برای این منظور دردسترس داشته باشید، کشاورزان از. با این عمل علاوه بر از بین بردن بذو این روش استفاده می‌کنند و گیاهان هرز، محل زندگی برخی حشرات آفت یا بیماری‌زا نیز از بین می‌روند.اگرچه سوزاندن اراضی کم هوموس و شور مضرات زیادی در پی دارد ولی از ارزان‌ترین راه‌های کنترل علف‌های هرز محسوب میشود. آتش زدن تنها قسمتی از علف هرز را از بین می‌برد که شامل بذر باقی مانده روی بوته و قسمتی از علفهرز روی خاک است و هیچ گونه اثر قابل توجهی بر بذور داخل خاک ندارد.
در بعضی موارد از شعله برای سوزانیدن علفهرز تازه روییده شده هم استفاده میشود. بنابراین در محصولاتی مثل سیب‌زمینی که سبزشدن آن طولانی بوده و فاصله کاشت تا رویش حدودا 20 روز است، با استفاده از شعله افکن علف هرزی که در این مدت می‌روید سوزانیده و از بین می‌برند.
یعنی همان کاری که زارعین با استفاده از علفکش عمومی تماسی انجام می‌دهند. چون غده‌ی سیب‌زمینی زیر خاک است و از حرارت آسیبی نمی‌بیند، البته توجه کنید نباید مدت زمان تماس شعله با سطح خاک در یک نقطه، زیاد باشد.
شعله افکن دستگاهی است مانند سمپاش پشت موتوری که با آتش زدن ذرات سوخت خروجی می‌تواند بوته‌های خشک و تر را بسوزاند.
روش‌های شیمیایی مبارزه با علفهرز
به نظر می‌رسد که مبارزه شیمیایی با علفهرز، ساده‌ترین و سریع‌ترین روش باشد. با در اختیار داشتن انواع علف‌کش‌های انتخابی برای مبارزه با گیاهان پهن‌برگ و باریک‌برگ در کشت‌های مختلف، می‌توان با آن‌ها مبارزه کرد. به دلیل شیمیایی بودن این علف‌کش‌ها و آثاری که می‌توانند بر سلامت مصرف‌کنندگان و محیط زیست باقی بگذارند، رعایت اصول اولیه حفاظتی و بهداشتی، حائز اهمیت است.
این سموم همان‌گونه که می‌تواند باعث مرگ گیاه شود ، می‌تواند به جانوران و از جمله انسان آسیب برساند. دایره و تنوع اثرگذاری سموم علفکش بسیار گسترده است به گونه‌ای که یک علفکش می‌تواند مخصوص یک گیاه بوده و بر گیاهان دیگر اثری نداشته باشد.
بر اساس چگونگی تاثیر‌گذاری علفکش، آن ها را به دسته‌های مختلف تقسیم می‌کنند :
1- علفکش عمومی Total herbicides :
روی انواع زیادی از علف‌های هرز و گیاهان تاثیر گذاشته و آن‌ها را از بین می‌برند، بنابراین برای اراضی بدون محصول (کناره جاده، فرودگاه و خط راه آهن) استفاده میشود.
2- علفکش انتخابی Selective herbicides :
آن دسته از علفکش هستند که گروهی از گیاهان را از بین می‌برد اما بر روی عده‌ای دیگر بی‌تاثیرند. این سموم دارای مکانیسم خاصی در اثرگذاری بر علف‌های‌هرز است. چنانکه علفکش باریک برگ در مزارع پهن برگ و یا علفکش پهن‌برگ کش در مزارع باریک برگ استفاده میشود. مثل علفکش توفوردی (2-4-D) که بر غلات اثر ندارد ولی پهن برگ‌ها را ازبین می‌برد. توجه کنید که خاصیت انتخابی بودن محدود است و چانچه علفکش انتخابی با نسبت بالاتری مصرف شود، انتخابی عمل نمی‌کند و عمومی میشود، بنابراین سمی که علیه گیاهان پهن‌برگ و باریک‌برگ برای یک محصول خاص استفاده می‌شوند، باید با اطلاع و آگاهی کامل به کار بروند.
طبقه بندی علفکش ها از نظر کاربرد و تاثیر
علف‌کش‌ها را از جنبه مصرف به دو گروه تقسیم می‌شوند:
1- مصرف روی برگ یا برگ مصرف
2- مصرف در خاک یا خاک مصرف.
1- علف کش های برگ مصرف که به دو صورت غیرسیستمیک (Contact herbicides ) و سیستمیک (Foliage translocate herbicides) عمل می‌کنند.
تماسی غیرسیستمیک
فقط در محل تماس با برگ و قسمت سبز گیاه اثر دارد و حالت سوختگی ایجاد نمی‌کند و از یک قسمت به قسمت دیگر گیاه انتقال نمی‌یابد یا اگر بشود قابل چشم‌پوشی می‌باشد. در نتیجه قسمت‌هایی از گیاه که با سم تماس نداشته باشد، سالم می ماند. پس در هنگام استفاده از این نوع علفکش باید دقت شود که تمام قسمت‌های سبز علف هرز به سم آغشته شود.
اینگونه علفکش برای کنترل علفهرز یکساله مناسب است و نمی‌تواند علف‌های هرز دائمی را ازبین‌ببرند و به طور موقت قسمت‌های سبز گیاه را از بین می‌برد و بعد از مدتی دوباره سبز می‌شوند، مگر اینکه چندین بار سمپاشی تکرار شود. نوع عمومی علف‌کش‌های برگ مصرف مانند به پاراکوات، گلوفوزنیت آمونیوم و از نوع انتخابی آن پروپانیل و بنتازون است.
تماسی سیستمیک
علف‌کشی است که پس از پاشیده شدن روی گیاه، توسط برگ و ساقه جذب شده و از طریق آوندها به سایر اندام‌های گیاه می‌رسد و موثر واقع می‌شوند.
علف‌کش‌های سیستمیک قادرند علف‌های هرز دائمی را هم از بین ببرند چون به داخل ریزوم و غده‌ها نفوذ می‌کند و موجب مرگ آن‌ها می‌شوند. مثلا می‌توان گلایفوسیت را به عنوان علفکش عمومی سیستمیک و علفکش توفوردی را بعنوان علفکش انتخابی سیستمیک نام برد.
2- علفکش خاک مصرف Soil applied herbicides
این نوع علفکش وقتی استفاده میشود که علف هرز سبز نشده باشد. ممکن است آن را روی خاک پاشیده و با وسایلی آن را با خاک مخلوط کنند. مانند علف کش EPTC ، تری فلورالین، اتال فلورالین و پندیمتالین.
این علف‌کش‌ها معمولا بذر در حال جوانه زدن را از بین می‌برند. بسیاری از علف‌کش‌های خاک مصرف، نیاز به مخلوط شدن با خاک ندارند و در سطح خاک باقی می‌ماند و تنها مقداری بارندگی و یا آبیاری بارانی و حتی رطوبت خاک برای اثر آن‌ها کافی است. مانند بسیاری از سموم گروه اوره، تری‌آزین‌ها، کلر استانیلیدها که نمونه‌ها آن دیورون و آلاکلر است.
بسیاری از علف‌کش‌های خاک مصرف مثل آترازین و یا دیورون از طریق برگ نیز موثر بوده و همچنین علفکش مانند توفوردی که بیشتر از طریق برگ موثرند ممکن است در خاک نیز تاثیر داشته باشند.
چگونگی اثرگذاری علفکش
معمولا علف‌کش‌ها زیرمجموعه مواد هورمونی قرار می‌گیرند. به همین دلیل روش اثرگذاری آن‌ها معمولا به صورت اختلال در روند رشد اندام‌های علفهرز تعیین میشود. بر هم زدن فیزیولوژی گیاه مثل؛ شتاب دادن به رشد سلول‌های مریستمی، از بین بردن کلروفیل برگ‌ها و توقف روند فتوسنتز در گیاه، متوقف نمودن رشد ریشه و کند کردن جذب آب و مواد غذایی و در واقع گرسنه نگهداشتن گیاه، همه از اقداماتی است که یک علفکش می‌تواند انجام دهد.
بر اساس زمان اثر گذاری، علف کش ها به 3 گروه تقسیم میشود:
مصرف علفکش پیش از کاشت (Pre- plant ):
که برای به تعویق انداختن زمان جوانه زدن بذور علفهرز تا رشد کافی گیاه اصلی به خاک زده می‌شوند.
این سم موجب خواب مصنوعی و تاخیر (Dormancy ) در جوانه زدن بذر میشود. پس علف کش را قبل از بذر‌پاشی یا نشاکاری مصرف می‌کنند.بیشتر از علفکش خاک مصرف در این مرحله استفاده میشود. این علفکش قبل از بذر پاشی توسط وسایل مختلف مثل دیسک با خاک مخلوط کرده و بلافاصله اقدام به کاشت می‌کنند. مثل علفکش EPTC در ذرت، تری فلورالین در پنبه و سویا.این علفکش نباید روی جوانه زدن محصول اثر سوء داشته باشند. بعضی از علفکش ها که قبل از کاشت مصرف می شوند، نیازی به اختلاط با خاک ندارند و رطوبت برای اثربخشی آن‌ها کافی است، مانند متری بوزین و آلاکلر.
مصرف علف کش قبل از رویش (Pre- emergence ):
پس از کاشت گیاه اصلی و قبل از ظهور گیاه، به خاک زده میشود و مانع جوانه زدن بذر علفهرز میشود.
این سموم، اختلالی در روند رشد بذور گیاه اصلی به وجود نمی‌آورند. از علفکش پیش‌رویشی می‌توان آلاکلر در ذرت، متری بوزین در سیب‌زمینی و کلریدازون در چغندر قند را نام برد.
مصرف علفکش پس از ظهور گیاه (Post- emergence ):
که زیرمجموعه سموم انتخابی بوده و بر اساس همان تعاریفی که در سطوح قبل ارایه شد برای مبارزه با علفهرز استفاده میشود.علفکش را به چند روش می‌توان بعد از رویش محصول و علف هرز استفاده کرد. یک اینکه علفکش برای محصول اصلی بی‌ضرر باشد و یا به اصطلاح انتخابی عمل کند. مانند علفکش هورمونی 2,4-D و MCPA که در گندم استفاده میشود. دوم- علفکش را طوری بپاشید که به محصول اصلی پاشیده نشود، مثلا بکارگیری حفاظ روی نازل که مانع از پاشیده شدن ذرات سم به اطراف میشود و به این صورت بین ردیف‌ها را سمپاشی می‌کنند. سوم- علفکش را زمانی یا جایی مصرف می‌کنند که گیاه اصلی از آن مصون باشد مثل مصرف علفکش پاراکوات در باغات که درختان به دلیل چوبی بودن پوستشان، آن را جذب نمی‌کنند ولی علف‌های زیر درخت از بین می‌روند.
جهت مشاوره و راهنمایی با ما در ارتباط باشید. 09912069395
